कविता

खै त न्याय ?
रचना - ठाकुर मान लामा

खै अब त
न्याय खोज्न पनि जाने कहाँ
देख्दिन कतै पनि न्याय यहाँ वहाँ
न्यायको त नामोनिशान गरीसकेछन् स्वाहाँ
किनभने दुनियाले त
देखिसकेका छन् न्याय दिनेहरुको पारा
न्यायलाई बनाईसकेछन् अर्धमीहरुको आहारा
देखि यस्तो बिजोग न्यायको त्रसित छन् सारा
यो बिजोग त्यसै भएको होईन
गरीव माथि दिएर गरीवी निवारणको भाषण
नीति मात्र फ्याकी आफुचाही सुनमाथि आसन
देशको ढुकुटी रीत्याई चलाए भन्छन् सुशासन
अनि कसरी हुन्छ त न्याय ?
बेचिन्छन् गाउँका चेलीबेटि कैयन चोटि कैयन देशमा
घुम्छन् बेच्ने चाही रोवरवाफले गाउँ बिभिन्न भेषमा
समातिए घुस लिई छाडीदिन्छन् संरक्षक आफ्नै मेषमा
अनि कसरी हुन्छ त न्याय ?
दिनानुदिन बालबालिका अपहरणमा परिन्छन्
केही दिनभित्रै हत्या गरीएका सुचीमा दरीन्छन्
र बालहत्यारा चाही सधै फरार भनिन्छन्
अनि कसरी हुन्छ त न्याय ?
खुल्छन् कहिलेकाही कलकारखाना यो ठाउँमा
सुन्दैनन् मजदुरका आवाज खाली बन्द गर्ने दाउँमा
अनि गर्छन् याचना अनगिन्ति सरकारसँग सुरक्षाको नाउँमा
गरे मुक्त दलित कमैया भूमिको बातमा
न त जग्गा न त खानपीन पारीदिए घरको न घाटमा
त्यसैले त जे जे पायो त्यही बोल्छन् नेता आफ्नै मातमा
अनि कसरी हुन्छ त न्याय ?
बाढीपिडित भोकले ग्रसित खानाको माग गर्छन्
पाउँछन् चामल त्यो पनि सडेगलेको पर्छन्
बाध्यता भई खान्छन् त्यही अनि रोगी भई मर्छन्
अनि कसरी हुन्छ त न्याय ?
यस्तै अनगिन्ति अन्यायको भण्डार छ
न्याय खोज्न जानेको सधैं यहाँ हार छ
यस्तै हारको पिडाले पनि दिनानुदिन मानिसलाई मार्छ

श्रोत : दोबाटो

गीत

नेपाली माया

रचना - ठाकुर मान लामा

सुन्दर सुन्दर झरनाहरु

सुन्दर सुन्दर पहाडहरु

यस्तै नै माया पाएको छु

जहाँ जाउ मैले

नेपाली माया पाएको छु

ठूलो भारी बोकी हिड्ने दाई हलो जोत्दैछ

घाँस स्याउला बोकी हिड्ने दिदी लिपपोत गर्दैछिन्

हाँसी दिन्छन् अरुलाई निधारको पसिना पुछी

दिन्छन् पिउन मोही हजुर अँागनीमा बसी

सुन्दर सुन्दर आँगनहरु

सुन्दर सुन्दर मुस्कानहरु

यस्तै नै माया पाएको छु

जहाँ जाउ……………

उटिङ्ट्याङ खेल्दै हिड्ने भाई मादल ठोक्दैछ

चानाना भन्दै हिड्ने बहिनी गाउदै नाच्दैछिन्

सघाउदै हिड्छन् अरुलाई गर्दै मिठो बोली

त्यसैले त हाँसी दिन्छ यो धरती दिलै खोली

सुन्दर सुन्दर बस्तीहरु

सुन्दर सुन्दर लेक बेसीहरु

यस्तै नै माया पाएको छु

जहाँ जाउ ………

सुन्दर सुन्दर झरनाहरु…………।

श्रोत : दोबाटो

गीत

पखाल्ने मिल्ने सक्ने भए
रचना - ठाकुर मान लामा

पखाल्न मिल्ने सक्ने भए यी दागहरु आँशुले नै पखालीदिन्थे
मेट्न मिल्ने सक्ने भए यी रेखाहरु भाग्य बदल्न मेटिदिन्थे

साँघुरो जीवन अत्यास लाग्ने भएछ नी
कस्तो जीवन सस्तो लाग्ने भएछ नी
पहाडसँग जुध्ने साहस त्यो पनि हराएछ नी

फेर्न मिल्ने सक्ने भए यी मनहरु मुटलाई नै फेरी दिन्थे
मेट्न मिल्ने सक्ने भए.........................

यस्तै जीवन भइदिएछ
काँचको सिसा टुकि्रएर
भुइमा चकनाचुर भइदिएछ
सार्थक लाग्ने जीवन पनि अर्थहिन भइदिएछ

जलाउन मिल्ने सक्ने भए यी पापहरु आगो लगाई जलाइदिन्थे
मेट्न मिल्ने सक्ने भए......................

पखाल्न मिल्ने सक्ने भए....................
मेट्न मिल्ने सक्ने भए.......................

श्रोत : समकालीन साहित्य