कविता

आफन्तको स्वभाव
रचना - ठाकुर मान लामा

आफ्नै उही लाग्छ सधै आफुलाई आफन्त नै
ऋण लियो उसबाट केही गरी हुन्छ नजर फरक नै

माग्नु नपरोस अब उपरान्त उसको दैलोमा गई
भन्दा तर दैव पठाउँछ किन सधै जसो उसकहाँ नै

जान्न अब केही गरी बाध्यताले हिडाउँछ उतै
पाउछु ऋण पाउ मली चर्को ब्याज ढाडमा बोक्तै

ढिला भयो ऋण तिर्न फैलाउँछ हल्ला उ बेस्सरी
भेट हुदा शालिन बन्न खोज्छ उ केही नभने जस्तो गरी

ऋण तिर्छु भनेकै थिए तिर्नै पर्छ जसरी
हुन्छ आफुलाई लाज अरु सामुन्ने पर्दा खेरी

तिर्न ऋण बुझाउँछु पैसा जब उसकहाँ नै गई
हेर्नुपर्छ मुहार उसको फुल्दछ प्रसन्नताले गमक्कै

श्रोत : तन्नेरी डट कॉम

कविता

सैनिक - २
रचना - ठाकुर मान लामा

कसैले देखेन, कसैले बुझेन
कसैले किन हो चिन्न चाहेन
आँशु भित्र-भित्रै दबाई लड्दै छु
रणक्षेत्रको यो कुरुप मैदानमा ।

टाढिँदै आफन्तदेखि, आफ्नो जमीनदेखि
पर यो बिरानो तथा निमेषमा
अज्ञात प्रहारहरुको सामना गर्दैछु
अज्ञात भविष्यको छाँयामा ।

तर लडदैछु म वीरतासाथ नै
दायित्व छ जो मसँग
कायरता भनी चिनाउन चाहन्नँ
न झुक्छ शिर कसैसँग ।

मानवता म कुल्चिँदैछु
दानवताको सीमा मिची
के धर्म यही हो - -म सोध्छु
सोच्लान् के आफन्तले फेरि -

तथापि बहुलाउँछु सामुन्ने जब
देखी अपरिचित लासहरु
जससँग मेरो रिस छैन
न भएको छ कुनै बातहरु ।
कुहिरो मण्डल ती बारुदका धूँवा आकाश भर्दै
शान्तिको कुनै नामोनिशान आउन दिँदैन छेउ
तब म चिच्याउछु आँखा-कान बन्द गर्दै
हे भगवान ! अब त शान्त पारिदेऊ ।

श्रोत : नेपाल एच के

लघुकथा

शिष्टचार
रचना - ठाकुर मान लामा

शिष्टचार भन्ने चिज कति मिठो हुदो रहेछ भन्ने कुरा बल्ल हरिरामले बुझ्यो । उसले त्यही शिष्टचारको बिभिन्न अभ्यास भने यसरी गरेको थियो ।
प्रथम शिष्टचार अभ्यास ः कामको लागि बिभिन्न सँग हार गुहार गर्‍यो। अरुको खुट्टा समातेर ढोग्यो पनि । शिष्टचारको यो अभ्यासमा उसले एकदिन सफलता पायो । उसले एउटा नयाँ कार्यालयमा जागिर पायो ।
दोस्रो शिष्टचार अभ्यास ः कार्यालयमा भर्खर नयाँ नयाँ जागिरे भएको हुनाले कार्यालयको कर्मचारीहरुसँग राम्रो रसबस बसाउन सानो देखि ठुलासम्मलाई नमस्कारको अभिवादन चढाउँदै गयो । सबले उसको त्यो नमस्कारलाई स्वीकार गर्‍यो । सबैसँग हेलमेल भइसकेपछि शिष्टचारको त्यो अभ्यास अब खल्लो लाग्न थालिसकेको थियो ।
तेस्रो शिष्टचार अभ्यास ः पहिलो र दोस्रो शिष्टचार अभ्यास सफल भइसकेपछि तेस्रो शिष्टचार अभ्यास गरी हेर्ने बिचार उसमा आयो । तेस्रो शिष्टचार अभ्यासमा कर्मचारीहरुको मिलेमतोमा आफुलाई कार्यालयको हाकिम बनाइदिन आग्रह गर्दै कार्यालयको कर्मचारीहरुलाई एउटा शानदार होटलमा ठुलो भोज राख्यो । आफु हाकिम भएपछि उनीहरुको स्तर बढाईदिने आश्वासान दियो उसले । आफ्नो खल्तिबाट केही रकम झिकी अरुलाई बाड्यो पनि। अरुले पनि यस काममा उसलाई सघाउने प्रदिबद्धता जाहेर गरे । केही दिनमै उ त्यो कार्यालयको हाकिम भयो जुन कार्यालयबाट उसले आफ्नो जागिरको पहिलो सिढी चढेको थियो ।
चौथो शिष्टचार अभ्यास ः हाकिम भएपछि उसको शिष्टचार त्यसपछि कहाँ पुग्यो कहाँ । पहिले अरुको खुट्टा ढोगेर कैयनलाई निधारमा हात लगि नमस्कार स्वस्ति गर्ने उसको प्रबृति भनौ वा ब्यबहार त्यसपछि एकाएक परिवर्तन भयो । बरु उल्टै उ कहाँ काम माग्न आउने मानिसहरुको नमस्कार स्वस्ति लाई तुच्छ ठान्दै गमक्क पर्दै छाती फुलाउँदै आफ्नो शान शोहरत देखाउन थाल्यो । आफ्नै नजिकका नातागोतालाई पनि टाढै राख्ने कोशिश गर्‍यो। तर धन हुनेहरुसँग भने टिमिक्क टासुँला झै गरी ब्यबहार भने उसले यथावत राख्यो । सायद त्यो ब्यबहारमा पनि उसले शिष्टचारको नयाँ रंग खोजिरहेको थियो । कुनै स्वार्थ उसले त्यसमा लुकाइरहेको थियो । जे होस् " शिष्ट " को त्यो " अचार " भने उसलाई एकदम फापिरहेको थियो । स्वादिलो भइरहेको थियो ।

श्रोत : नेपाली साहित्यिक मंच

कविता

खोजी
रचना - ठाकुर मान लामा

कसले लेख्यो यो कबिता
खोज्दैछ यो संसार
बाँच्दा कसैले वास्ता गरेन
बिचित्र छ यो संसार

कति हर्षका शब्द लेखे
स्वीकारेन यो संसारले
कति पिडाका अक्षर कोरे
बुझेन यो संसारले

प्रकृतिको आचल छोए
हेरेन यो संसारले
मातृभुमिको माटो लाए
देखेन यो संसारले

अस्तित्व आफ्नो आफैले बिर्सिए
चियाउन पनि चाहेन यो संसारले
ह्दय छिया छिया पारी बाडे
सम्झेन कतै यो संसारले

फेरी
किन आज मलाई सोध्दैछ
किन आज मलाई डाक्दैछ
टाढिई सके यो जुनीबाट
त्यै पनि मलाई खोज्दैछ
यो संसारले
यो संसारले …।

श्रोत : समकालीन साहित्य

कमेन्ट ः ठाकुर मान लामा
पश्चिमतिर

पश्चिमकै कथा सुनियो सारा नालीबेली
तर पक्कै उदाउँछ अवश्य नै पुर्वबाट उजेली
उज्यालो त्यही प्रकाश पश्चिममा पुगेको हो
फेरी सबले प्रकाश त्यही पश्चिममा किन खोजेको हो

पुर्वमा घाम नउदाए पश्चिम किन अस्ताउन जान्थ्यो
रिमोट चल्ने ठाउँले किन मानवियता खोज्दै यहाँ भन्थ्यो
ओहो दुःख बुझ्न अलौकिक जीवनको रहस्य बुझ्न
जानुपर्छ एकचोटि सभ्यता त्यो पुर्वमा सिक्न

पश्चिमकै कुरा सुन्छौ पश्चिमकै कुरा बुन्छौ
पश्चिमकै कुरा सुन्छौ पश्चिमकै कुरा बुन्छौ फेरी पश्चिमी हौ भन्न किन हामी लाज मान्छौ
कारण जे सुकै भए पनि एक चिजमा हामी गर्व गर्छौ
नेपाली हु नेपाली हौ नेपालको यही सौन्दर्यता हामी मन गर्छौ

कमेन्ट ः सहदेब पौड्यालको पश्चिमतिर कविताको लागि - फेसबुक - हिमाली स्वरहरु
मिती ः जेठ १८ २०६५ ई।सं। जुन १ २००९